#🙏श्री गुरुदेव दत्त💐 सहस्त्रनामातील प्रत्येक नाम हे भगवंताचे गुण वा स्वभाव दाखवून देणारे आहे . ह्याला आपण उपाधी किंवा बिरुद हे देखील म्हणू शकतो . ह्या उपाधी अथवा बिरुदे म्हणजे भगवान विष्णूंचे स्वभाव दर्शन आहे ,दत्त महाराज हे भगवान विष्णूंचेच रूप असल्याने हि विशेषणे किंवा वैशिष्ठ्ये गुरुचरित्रात दत्त महाराजांच्या सर्व कथांमध्ये दिसून येतात . उदाहरण म्हणून पाहू जाता शत्रू हा शब्द घेऊ . शत्रू हे दोन प्रकारचे असतात ,एक म्हणजे अंतस्थ आणि दुसरा बाहेरील . अंतस्थ शत्रूंमध्ये षड्रिपूंचा अंतर्भाव होतो तर बाह्य शत्रूंमध्ये आपल्या मनुष्य वा अन्य प्राणी योनीतील जीवांचा समावेश होतो . दोन्ही शत्रू हे घातकच असतात . श्रीनृसिंहसरस्वती स्वामी दत्त महाराज या भगवंताच्या नामावलीत आलेल्या सर्व नामांनी किंवा बिरुदांनी संपन्न होते . साक्षात विष्णुस्वरूप आहेत ते , तेव्हा हि बिरुदावली त्यांनाही सार्थ आहे . जितक्रोधः ,क्रोधः आणि जितमन्युः हि विष्णुसहस्त्रनामातील नामे काय दर्शवतात ? क्रोधादि अन्तः शत्रुंना जिंकणारा ,त्यांना आपल्या स्वाधीन ठेवणारा ,याचप्रमाणे क्रोधी ,लोभी मानवाला त्याच्या दोषयुक्त प्रवृत्ती पासून निवृत्त करणारा . गुरुमहाराज हे स्वतः जितक्रोध होतेच पण चौदाव्या अध्यायात त्यांनी क्रोधी अशा यवनाच्या दोषयुक्त प्रवृत्तीपासून त्याला निवृत्त केले . मनामध्ये घडवून आणलेला बदल हा फार मोठा क्रांतिकारी ठरला . सायंदेव हा भयमुक्त होऊन परत महाराजांकडे आला . शत्रुघ्नः विदारणः हि भगवान विष्णूंची नामे दहाव्या अध्यायात दिसून येतात . शत्रूचा नाश करणारा शत्रूला जिंकणारा,शत्रूचे विदारण करणारा असा यांचा अर्थ होतो . केवळ धाव श्रीपादा या हाकेसरशी महाराज समोर उभे ठाकले आणि त्यांनी वल्लभेषाचा वध करणाऱ्या चोरांना मृत्यू दिला . भगवान विष्णू हे श्रीवल्लभ अर्थात लक्ष्मीपती आहेत . या करिता विष्णुसहत्रनामात हिरण्यगर्भ ,श्रीगर्भ ,महाधन ,महानिधी ,श्रीधर ,श्रीपति ,श्रीमान आदी नावे आहेत . सुवर्णाचा संग्रह आपल्यापाशी ठेवणारा ,धनाला आपल्या कोषामध्ये ठेवणारा ,असे अर्थ याचे होतात . गुरुचरित्रात अठराव्या अध्यायात घेवडयाच्या वेलाखाली सुवर्ण कुंभ देणारे गुरुमहाराज ,गंगानुजाला शेतात सुवर्णठेवा देणारे महाराज ,हे भगवान विष्णुस्वरूपीच आहेत . भौतिक उद्धाराची वेळ येताच गुरुमहाराजांनी हा सुवर्ण ठेवा आपल्या भक्तांसमोर ठेवला आहे . हेमांगः हे भगवान विष्णूंचे नाम म्हणजे शरीरावर सुवर्णाची भूषणे घालणारा . आता हे नाम गुरुमहाराजांनी सार्थ केलेले कधी दिसून आले ,तर महाराज एक्कावन्नाव्या अध्यायात जेव्हा पुष्पासनावर बसून गेले तेव्हा त्यांच्या पायात सुवर्ण पादुका नावाड्याला दिसल्याचा उल्लेख आहे . विष्णू सहस्त्रनामातील प्रत्येक नाम हे गुरुमहाराजांना देखील सार्थ होते कारण दत्त महाराज आणि भगवान विष्णू हे एकच आहेत तेव्हा यांची बिरुदे देखील एकच असणे स्वाभाविक नाही का ?? श्री गुरुदेव दत्त !!! --- अभय आचार्य