संजीवन समाधी म्हणजे योगमार्गाच्या द्वारे स्वेच्छेने, जाणीवपूर्वक आणि ध्यानधारणेच्या गहन अवस्थेतून आपले नश्वर शरीर सोडण्याची एक प्राचीन प्रथा आहे. ही एक उच्च दर्जाची योगिक क्रिया आहे जिथे योगी आपल्या प्राणशक्तीवर पूर्ण ताबा मिळवून, देहातून बाहेर पडतो आणि मृत्यूच्या पारंपरिक मार्गांपेक्षा वेगळ्या मार्गाने आपल्या अस्तित्वाला विराम देतो. संत ज्ञानेश्वर महाराज यांनी आळंदी येथे संजीवन समाधी घेतली होती, हे याचे सर्वात प्रसिद्ध उदाहरण आहे.
संजीवन समाधीची वैशिष्ट्ये:
जाणीवपूर्वक देहत्याग: संजीवन समाधी ही एक जाणीवपूर्वक घेतलेली क्रिया आहे, जो मृत्यू नाही. योगी आपल्या इच्छेने देह सोडतो.
योगमार्गाचा सर्वोच्च बिंदू: या अवस्थेपर्यंत पोहोचण्यासाठी योगाच्या मार्गावर पूर्ण प्रभुत्व मिळवणे आवश्यक असते, जिथे प्राणशक्तीवर पूर्ण नियंत्रण मिळवता येते.
ध्यानावस्था: ही प्रक्रिया सखोल ध्यानधारणेच्या अवस्थेतून होते, जिथे योगी स्वतःला ईश्वराशी एकरूप करतो.
अलौकिक क्रिया: ही एक अत्यंत दुर्मिळ आणि अलौकिक क्रिया मानली जाते, जी केवळ काही निवडक योग्यांनाच शक्य होते.
उदाहरणे: संत ज्ञानेश्वर महाराजांची आळंदी येथील संजीवन समाधी ही या क्रियेचे एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे, #श्री संत ज्ञानेश्वर महाराज संजीवन समाधी सोहळा
