#🌾शेती माहिती #🌱मी शेतकरी #🌾शेती आणि व्यवसाय⚙ कमतरता की येलो मोझाक व्हायरस?(सोयाबीन)* काही दिवसांपूर्वी सोयाबीनवरील येलो मोझाक व्हायरस ह्या रोगावर एक लेख लिहण्याचा योग आला. त्या लेखाची मांडणी करतेवेळेस माझा मनात एक शंका होती शेतकरी येलो मोझाक व्हायरस आणि लोहाची कमतरता ह्या एकसारख्या दिसणाऱ्या रोगांची ओळख कशी करतील? ह्या हुबेहूब दिसणाऱ्या पण एकमेकांपासून खूप वेगळ्या रोगाची ओळख चुकली तर शेतकऱ्यांचा हातून खूप मोठी चूक होईल.आज शिवार भेटी दरम्यान एकाच प्लॉट मध्ये येलो मोझाक व्हायरस आणि लोहाची कमतरता ग्रस्त झाडांचे दर्शन झाले. ही गोष्ट तशी दुर्मिळच. खाली दिलेल्या फोटोमध्ये घेवडा पिकावरील येलो मोझाक व्हायरस व लोहाची कमतरतेमुळे पिवळी झालेल्या पाने दृष्टीस पडतात. सोयाबीन पिकामध्येही पाने अशीच पिवळी पडतात. झाडांमध्ये एखाद्या अन्नद्रव्यांची कमतरता आहे की यलो मोझाक व्हायरस हे समजण्यासाठी आपल्याला थोडं नीट लक्ष देणे गरजेचे आहे. अन्नद्रव्यांचा कमतरतेमुळे पानांचा शिरेचा दोन्ही बाजूस एकसमान पिवळी छटा दिसते.तसेच येलो मोझाक व्हायरस ह्या रोगामध्ये झाडांचा पानावर अनिश्चित पिवळे ठिपके दिसतात जसे हिरव्या तलावावर पिवळ्या कमळांची उपस्थिती दिसते तसे. लोहाची कमतरता भरून काढण्यासाठी एकरी १०किलो फेरस सल्फेटचा पाण्यामध्ये मिसळून वापर करावा. लोह ह्या अन्नद्रव्यांची पूर्तता करण्यासाठी एकरी १किलो फेरस सल्फेट किंवा चिलेटेड मायक्रोन्यूट्रिइंट्सचा वापरही फवारणी द्वारे होऊ शकतो. आता आपण वळूया येलो मोझाक व्हायरस ह्या रोगाकडे. यलो मोझाक व्हायरस ह्याची रोगग्रस्त झाडांचा पानाचा दोन्ही बाजूस पिवळे ठिपके दिसतात पण त्या ठिपक्यांचा पसारा शिरेचा दोन्ही बाजूला एकसमान नसतो. गर्द हिरव्या पानांवर पिवळी ठिगळ जोडल्यासारखे दिसतात.यलो मोझाक व्हायरस ग्रस्थ झाडांची वाढ खुंटते. जसे कोरोनाची लागण ऐका व्यक्तीला झाल्यास,त्याचा प्रसार पूर्ण वस्तीला होऊ शकतो तसे यलो मोझाक व्हायरसची लागण ऐका झाडाला झाल्यास त्याचा प्रसार पूर्ण क्षेत्रावर काही दिवसातच होतो. जसे आपण कोरोना ग्रस्त रुग्णाचे विलगिकरण करतो तसे ह्या व्हायरस ग्रस्त रोपांना ही विलगिकरण करण्याची आवश्यकता असते. पण झाडांना आपले स्थान सोडता येत नाही म्हणून आशा झाडांना उपटून टाकणे हा एकमेव सोपा पर्याय आहे.यलो मोझाक व्हायरसचा प्रसार रोखण्यासाठी ह्या व्हायरसचे वाहक म्हणजे पांढरी माशी किंवा तुडतुडे. ह्या दोन्ही किडींवर नियंत्रण मिळवणे खुप महत्त्वाचे आहे. त्यासाठी रासायनिक कीटकनाशके जसे इमिडाकलोपरिडचा वापर होऊ शकतो. जैविक निविष्ठांमध्ये दशपर्णी, आले लासुनाचा अर्क किंवा तंबाखू अर्क ह्या किडीवर प्रभावशाली आहे. सगळ्यात शेवटी ह्या किडीवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी सर्वात रामबाण उपाय म्हणजे पिवळे किंवा निळे चिकट सापळा. काही दिवसातच अख्या क्षेत्रावरील ९०% किडी ह्या सापळ्याना चिकटते. व्हायरस, ते सोयाबीन वरील यलो मोझाक व्हायरस असो किंवा मनुष्यांमध्ये होणारा कोरोना असो, व्हायरस ला मनुष्यांमार्फत मारणे जवळजवळ अशक्य आहे. त्यांना एक कठोर कवच असते ज्यामुळे आपली औषधे त्यांचा शरीरात प्रवेश करू शकत नाहीत. रोग प्रतिकारशक्ती वाढवणे व वेळेत उपाय योजना करणे हा एकच इलाज वरील रोगांवर होऊ शकतो. शेतकऱ्यांनी स्वतःची व आपल्या पिकाची काळजी घ्यावी. जय हिंद विवेक पाटील,सांगली©️ ०९३२५८९३३१९