श्रीराम २६.०७.२०२४ हरिपाठ ४ भाग ०२ सायासें करीसी प्रपंच दिन निशी। हरिशी न भजसी कवण्या गुणें।।३।। ज्ञानदेव म्हणे हरिजप करणे । तुटेल धरणे प्रपंचाचे।।४।। *"शुद्ध ज्याचा भाव झाला | दूरी नाही देव त्याला।।"* ( संत मुक्ताबाई:- ताटीचे अभंग) अशी भावयुक्त भक्ति करता आली तर मुक्ती आपल्या दाराशी धावत येईल. मुक्ती म्हणजे काय ? ती कोण देणार ? जर आपण निर्धाराने ठरवले तर आत्ता ह्या क्षणाला आपण मुक्त होऊ शकतो. मनुष्याचे हवे नकोपण जोपर्यंत शिल्लक आहे, तोपर्यंत तो मुक्त होऊच शकत नाही. हवेनकोपण अर्थात मनुष्याची देहबुद्धी. देहबुद्धी नष्ट होण्यासाठी नामस्मरण हा सर्वोत्तम उपाय सर्व संतांनी स्वानुभुतीने सांगितला आहे. नामस्मरण केल्याने मनुष्य आतून बाहेरून शुद्ध होतो. नामात मन आकंठ बुडाले की त्याचे जीवन आनंदाने भरून जाते. संत तुकाराम महाराज म्हणतात, "ठायीच बैसोनि करा एक चित्त। आवडी अनंत आळवावा।। न लागती सायास जावे वनांतरा। सुखे येतो घरा नारायण।।". पण आपण त्याची पुरेशी तयारी करायला हवी, नाही का ? साधं एखाद्या गावाला जायचं असेल तर आपण आठ दिवस आधीच तयारी करायला सुरुवात करीत असतो, हा तर 'अनंता'चा प्रवास आहे. इथे एक गोष्ट कायम लक्षात ठेवली पाहिजे ती म्हणजे सद्गुरु दयाळू असतात, ते कृपेचा वर्षाव कधीही करु शकतात. फक्त आपल्या मनाची तयारी असायला हवी. मेल्यानंतर मुक्ती मिळेल किंवा न मिळेल, पण रोज रात्री झोपताना मी दिवसभराच्या 'ओझ्या'तून तरी स्वतःला मुक्त करु शकतो का याचा आधी आपण विचार करायला हवा आणि मग तसा प्रयत्न करायला हवा. मी दिवसभरात 'जिंकलो की हरलो' यापेक्षा मी किती 'जगलो' हे पहाणे जास्त महत्वाचे ! आपल्या घरी कोणी आले तर आपण त्याचा आपल्या ऐपतीनुसार उचित असा पाहुणचार करतो. येणाऱ्या पाहुण्यास किमान चहा तरी नक्कीच देतो. अगदी तसेच भगवंताने प्रत्येकाला जीवनरूपी चहा दिला आहे, कोणाला काचेच्या कपात दिला असेल, तर कोणाला मातीच्या, कोणाला सोन्याच्या कपात दिला असेल तर कोणाला पितळ्याच्या कपात. आपला उद्देश चहा पिण्याचा असावा, आ नुसताच 'कप' बघत बसलो तर 'चहा'चा आस्वाद घेऊ शकणार नाही. प्रपंच श्रीमंतांचा असो वा गरिबांचा, त्यात काहीतरी न्युन असतेच असते. प्रपंच करताना मनुष्याला किती खटपटी कराव्या लागतात आणि इतक्या खटपटी करून मिळणारे समाधान किती असते तर अगदी अल्प. मनुष्याने अल्प वेळ का होईना पण नित्य नेमाने साधना केली तर मनुष्याला खात्रीने समाधान मिळू शकेल, असे सर्व संत सांगतात. जगद्गुरू तुकाराम महाराज म्हणतात की प्रापंचिक माणसे किती कष्ट करतात ? इतके कष्ट करून त्यांना काय मिळते ? संत तुकाराम महाराज कळवळ्याने म्हणतात, वाटे या जनाचें थोर बा आश्चर्य । न करिती विचार कां हिताचा ॥१॥ कोण दम ऐसा आहे यांचे पोटीं । येईल शेवटीं कोण कामा ॥२.॥ काय मानुनियां राहिले निंश्चिती । काय जाब देती यमदूतां ॥३॥ कां हीं विसरलीं मरण बापुडीं । काय यांसी गोडी लागलीसे ॥४॥ काय हातीं नाहीं करील तयासी । काय जालें यांसी काय जाणों ॥५॥ कां हीं नाठविती देवकीनंदना । सुटाया बंधनापासूनियां ॥६॥ काय मोल यासी लागे धन वित्त । कां हें यांचें चित्त घेत नाहीं ॥७॥ तुका म्हणे कां हीं भोगितील खाणी । कां त्या चक्रपाणी विसरती ॥८॥"* ( सार्थ तुकाराम गाथा अभंग क्रमांक ३०२४, धार्मिक प्रकाशन संस्था) श्रीगोंदवलेकर महाराज सदेह अवतारात अलिबागला एका भक्ताकडे आले होते, त्या भक्ताची म्हातारी आई जगण्याला कंटाळून श्रींना म्हणाली की माझं सार जीवन जगून झालं आहे. सुखाने डोळे मिटावे अशी इच्छा आहे. श्रीमहाराज त्या माऊलीस म्हणाले की तुमचे नक्की ठरले आहे ना ? तसं असेल तर स्नान करून या. श्रीमहाराजांचे हे निर्वाणीचे बोलणे ऐकताच, ती माऊली घरात निघून गेली ती बाहेर आलीच नाही. ह्यावरुन आपण किती 'सजग' राहण्याची गरज आहे ते आपल्या लक्षात येईल.          पहिल्या अभंगात माऊली देवाच्या दारी 'क्षणभर उभे राहायला सांगतात तर या अभंगात निवांत राहायला सांगतात. 'चिंच' म्हटले की कोणाच्याही तोंडाला पाणी सुटते, तसे निवांत म्हटलं की क्षणभर विश्रांती मिळाल्याचा आनंद होतो. पण आपण असा एखादा निवांत क्षण रोज अनुभवतो का ? मनुष्य सारखा सुखाच्या मागे धावत असतो आणि सुख त्याच्या. आपण निवांत बसलो की ते सुखाचे फुलपाखरू आपल्या खांद्यावर येऊन पहुडतं. आपण देवळात जातो, तीर्थयात्रा करतो आणिक बरेच काही करतो, पण 'मी'ला विसरत नाही, त्यामुळे ती ढोर मेहनतच होते, पावशेर दुधाने गाभारा भरल्याची कहाणी आपल्याला सर्वाना ठाऊक आहेच. इथे माऊली आपल्याला भक्तितील 'मर्म' समजून घेऊन भक्ती करायला सांगतात.            देवाची प्राप्ती करून घेण्याचा निश्चय पक्का झाला की मनुष्य साधनेला सुरुवात करतो. मनुष्य ज्याच्या घरी चाकरी करतो तो सुद्धा महिना भरल्याशिवाय पगार देत नाही, परंतु साधना सुरू केल्याकेल्याचं देवाने लगेच मुक्ती द्यावी असे मनुष्याला वाटत असते, याला काय करावे ? प्रपंचासाठी मनुष्य जितका वेळ खर्च करतो त्याप्रमाणात त्याला लाभ होतोच असे नाही मात्र याउलट परमार्थात तो जितके साधन करेल, नाम घेईल त्याप्रमाणात त्यास खात्रीने समाधान लाभते. म्हणूनच म्हटले जाते *"भक्ति तितकी प्राप्ती."*                लहानपणी मुले 'कंडक्टर' नावाचा एक खेळ खेळत असत. त्यात एका मुलगा कंडक्टर असे. मग तो कंडक्टर बस घेऊन अमुक ठिकाणी जाऊन यायचा, किती प्रवासी चढले, किती उतरले, किती धंदा झाला, असा सर्व विचार व्हायचा, शेवटी त्याचे वय विचारले जायचे? एखादा हुशार मुलगाच स्वतःचे वय सांगायचा, पण बाकी सर्व प्रश्नांकित चेहरे करून बसायचे. माऊली तेच आपल्याला सांगतात, नोकरी कोणाचीही करा, पण 'स्व'ला विसरू नका. भवसागरातून तरून जायचे असेल, इथले बंधन (धरण) सोडून मुक्त (निवांत) व्हायचे असेल तर 'स्व'ची जागृती असणे नितांत गरजेचे आहे. प्रपंचाचे धरण तुटणे म्हणजे मोक्षाची प्राप्ती. अत्यंतिक सुखदुःखाची निवृत्ती म्हणजे परमानंद प्राप्ती. हा मोक्ष हरीजपानेच सिद्ध होतो असे माऊली आपणांस सांगतात. *"ज्ञानदेव म्हणे हरिजप करणे । तुटेल धरणे प्रपंचाचे।।"* जय जय रामकृष्णहरी। दास चैतन्य ८३८००१९६७६ पुन:प्रसारण १४.०७.२०२५ #🌻आध्यात्म 🙏 #🙏 संत ज्ञानेश्वर महाराज हरिपाठ 🙏 #🙏भक्ती सुविचार📝 #🙏🌹श्री राम समर्थ 🌹🙏