✍️ भाग एक⚔️ छत्रपती संभाजीराजे व दिलेरखान प्रकरण ✍️ छत्रपती संभाजी महाराजांवर आजवर विविधांगाने भरपूर लिहिले गेले आहे. एकेकाळी संभाजी महाराजांची प्रतिमा अत्यंत वेगळी होती. त्यालाही जबाबदार तेव्हा उपलब्ध असलेली मर्यादित ऐतिहासिक साधने होती. पुढे नवनवी साधने प्राप्त झाली आणि संभाजी महाराजांची प्रतिमा जशी छंदीफंदी रंगवली जाते तशी वास्तवात नाही हे इतिहासकारांमुळे लक्षात येऊ लागले. वा. सी. बेंद्रे व कमल गोखले यांनी केलेल्या महत्वपुर्ण संशोधनामुळे संभाजी महाराजांवरचे बरेच आरोप बिनबुडाचे होते हे सिद्ध झाले. येथे आपल्याला संभाजी महाराजांच्या जीवनातील दिलेरखानाला जाऊन मिळण्याचा जो प्रसंग घडला त्या प्रसंगाची चिकित्सा उपलब्ध पुराव्यांवरून करायची आहे. ✍️ थोडक्यात दिलेरखान प्रकरण संभाजी महाराजांच्या आयुष्याला आजही चिकटलेला काळा डाग आहे असे म्हणायला हरकत नाही. या प्रकरणाचे कसलेही स्पष्टीकरण इतिहासकार देऊ शकलेले नाहीत, याचे कारण त्यांची चूक नसून त्यांनी उपलब्ध पुराव्यांची एका अन्वेषकाच्या दृष्टीकोणातून छाननी केली नाही असे दिसते. सोयराबाईना मुलगा झाल्यानंतर छत्रपती शिवाजी राजांच्या आयुष्यात गृहकलहाचे पर्व सुरु झाले असे मानले जाते. राज्याभिषेक झाला तेव्हा संभाजी महाराज १७ वर्षांचे होते तर राजारामराजे चार वर्षांचे राज्याभिषेकानंतर जिजाबाईंचा मृत्यू झाला. राज्याभिषेकामुळे गादीच्या वारसा हक्काचा प्रश्न निर्माण झाला असे कमल गोखले म्हणतात. पण यात गफलत अशी आहे की, जरी शिवाजीराजांनी राज्याभिषेक करवून घेतला नसता तरी राज्य अस्तित्वात होतेच. वारसाचा प्रश्न राज्याभिषेकाशिवायही निर्माण झाला असताच. राज्याभिषेकाच्या नियमाप्रमाणे थोरल्या पुत्राला युवराजपद मिळणे व त्याचा तसा अभिषेक होणेही क्रमप्राप्तच होते. सोयराबाई कितीही महत्वाकांक्षी असल्या, आता पट्टराणी झाल्या असल्या तरी युवराजपद राजारामाला मिळणे शक्य नव्हते. हे वास्तव पचायला जड गेले तरी सोयराबाईला ते मान्यच करणे भाग होते. सत्तेचे वाटप व्हायला ही जहागिर नव्हती तर राज्य होते व राज्याला राज्याच्याच नियमाने पुढे जावे लागते. सोयराबाईना यात काय वाटते याला महत्व नव्हते. परंतू इतिहासकार म्हणतात की राजारामाना गादी मिळावी म्हणून सोयराबाईनी याच काळात हट्ट सुरु केला, इतकेच नाही तर शिवदिग्वीजय बखरीचा हवाला देऊन सोयराबाई स्वार्थासाठी कोणतेही कृत्य करावयास धजणार नाही म्हणून “हस्ताक्षर पाहून करणे तरी करावे स्वदस्तूर असेल तर मान्य करावे” असा आदेश छत्रपति शिवाजीराजांनी बाळाजी आवजीकडून सर्व किल्ल्यांवर कळवला. . . . . . सविस्तर उद्याच्या भागात........✍️ #🙏शिवदिनविशेष📜 #📜इतिहास शिवरायांचा #😇आमचे प्रेरणास्थान: छत्रपती🙏 #🚩शिवरायांचे भक्त #🚩मी शिवबा भक्त