🙏 संत ज्ञानेश्वर महाराज हरिपाठ 🙏 • ShareChat Photos and Videos

1K views • 4 months ago

श्रीराम १०.०१.२०२३ *हरिपाठ ५* भाग १ योगयागविधी येणे नोहे सिद्धी। वायाचि उपाधी दंभ धर्म।।१।। भावेंवीण देव नकळे निःसंदेह। गुरुवीण अनुभव कैसा कळे।।२।। तपेवीण दैवत दिधल्यावीण प्राप्त। गुजेवीण हित कोण सांगे।।३।। ज्ञानदेव सांगे दृष्टांताची मात। साधूंचे संगती तरणोपाय।।४।। सरळ अर्थ:- अष्टांग योग किंवा यज्ञयागादि कर्मे यांनी परमात्म्याची प्राप्ती होत नाही. ते व्यर्थ त्रासदायक तर आहेतच पण त्यांच्यापासून किंचितही लाभ झाला तरी माणसाच्या मनात दांभिकता निर्माण होत असते. तेव्हा देव भक्तिभावावाचून आकळत नाही हवं हे सिद्ध आहे आणि भगवंतांच्या प्राप्तीमुळे होणारा आनंद सद्गुरूंवाचून कसा कळणार? तप किंवा साधना केल्याशिवाय भगवंत प्राप्त होत नाही. भगवंताला एकनिष्ठ भाव द्यावा म्हणजे तो आपल्यावर कृपा करतो. कारण दिल्यावाचून काहीही मिळत नाही. तसेच आपल्या गुरूंविषयी अत्यंतिक प्रेम नसेल तर ते सुद्धा ईश्वर प्राप्तीचा मार्ग कसा सांगतील. कारण प्रेमाचा संबंध असल्याशिवाय कोणीही आपल्याला आपल्या हिताचा मार्ग सांगणार नाही. ज्ञानदेव महाराज आपल्याला त्यांचा अनुभव सांगतात की कर्मकांड करण्यापेक्षा संतसंगती सर्वोत्तम आहे. विवेचन :- *"योगयागविधी येणे नोहे सिद्धी।* *वायाचि उपाधी दंभ धर्म।।१।।"* आज आपण पाचव्या अभंगापर्यंत येऊन पोचलो आहोत. संत ज्ञानेश्वर महाराज या अभंगात इतर साधनांचा निषेध करून भावभक्तीचे श्रेष्ठत्व व सत्संगतीची आवड प्रतिपादन करतात. श्री ज्ञानेश्वर माऊली यमनियमादी अष्टांग योग मार्गास नित्य नवा 'अग्निप्रवेश' असे म्हणतात. यम, नियम, आसन, प्राणायाम, प्रत्याहार, धारणा, ध्यान आणि समाधी ही योगाची प्रमुख आठ अंगे होत. हे सर्व पाळणे सामान्य मनुष्याला शक्य होतेच असे नाही. अनेक वेळा आपले ध्यान लागले असे मनुष्याला वाटते, परंतु त्यास त्यावेळी झोप लागलेली असण्याची शक्यता जास्त असते. थोडक्यात हा मार्ग तज्ज्ञ गुरूंच्या हाताखाली शिकण्याचा आहे. सामान्य मनुष्यासाठी नक्कीच नाही. याग म्हणजे यज्ञ. यज्ञाचा खर्च सामान्य मनुष्याला न परवडणारा..., समजा पैसे गोळा केले तरी त्यातून विधी विधानाप्रमाणे यज्ञ पार पडेल याची शाश्वती नाही, यास मुख्य कारण म्हणजे सद्यस्थिती. सध्या एकूणच धर्मावरील विश्वास क्षीण झाला आहे आणि यज्ञ करण्यास लागणारी साधन सामग्री मिळणेही मुश्किल झाले आहे. यज्ञ याग करायचे कशासाठी. ? तर काहीतरी मिळण्यासाठी.... अर्थात सिद्धीच्या प्राप्तीसाठी... पुण्य वाढून स्वर्ग प्राप्ती होण्यासाठी.... अनेक प्रकारच्या सिध्दी आहेत. परंतु यापैकी कोणतीही सिध्दी प्राप्त होऊन कधीही मोक्ष मिळत नसतो.... स्वर्गलोक प्राप्त झाला तरी पुण्य संपल्यावर इथेच जन्म घ्यावा लागतो, नरदेह प्राप्त करावा लागतो आणि त्यानंतर साधना करून मोक्ष प्राप्ती करून घ्यावी लागते, असे सर्व संत सांगतात. या योग यागाचा एक विपरीत परिणाम असा होतो की मी अमुक यज्ञ केले, मी योगी आहे असा अहंकार मनुष्याला होतो. याचे उत्तम उदाहरण म्हणजे महायोगी चांगदेव महाराज. सध्याचा काळ दिखाऊपणाचा आहे. त्यामुळे देहाचा रंग गोरा करणारी औषधे कोणताही गुण न येताही मोठ्या प्रमाणात विकली जात आहेत. जसा आहे तसा न राहता, आहे त्यापेक्षा वेगळा (अधिक चांगला) दर्शवण्याचा प्रयत्न करणे, याला दंभ असे म्हणतात. भगवी कफनी घातली की लोकं त्या भगव्या वस्त्राला भुलतात. हा दंभ होय आणि तसे आचरण करणे हा दंभधर्म होय. संत एकनाथ महाराज याचे वर्णन करतात. *"पोटीं नाहीं परमार्थ । धरोनियां अर्थस्वार्थ । स्वयें म्हणविती हरिभक्त । या नांव निश्चित भजनदंभू ॥"* ( ए. भा. अध्याय २३. २३० ) {अर्थ:- अंत:करणांत परमार्थ नसतां, केवळ द्रव्यलोभ धरून स्वतःला हरिभक्त म्हणवितात. याचंच नाव खरोखर भजनाचे ढोंग } आदरणीय महिपतिबाबा आपल्या भक्तलीलामृत ग्रंथात म्हणतात, *"योगमार्ग बहुत कठीण। विरळा साधी लक्षांतून। भोळ्याभाळ्या सकळा कारण। नामचि पावन करितसे।।"* (लक्षावधी माणसांत एखादा मनुष्य कदाचित या मार्गाने आत्मज्ञान प्राप्त करू शकेल.) जनसामान्यांसाठी नामजप हाच राजमार्ग सर्व संतांनी सांगितला आहे. समर्थ सुद्धा तेच सांगतात, *"यथासांग रे कर्म तेही घडेना । घडे धर्म ते पुण्यगाठी पडेना ॥"* (मनाचे श्लोक १००) . जगात ईश्वरप्राप्तीचे अनेक मार्ग आहेत. अगदी सोप्या शब्दात सांगयचे झाले तर व्यक्ति तितक्या प्रकृती. जितकी माणसे तितके मार्ग. मागील शतकातील एक श्रेष्ठ संत श्रीरामकृष्ण परमहंस म्हणतात, *"कलियुगात जीव अल्पायु असल्यामुळे आणि एकूणच काळ पूरक नसल्यामुळे अन्य मार्गांपेक्षा भक्तिमार्गच श्रेष्ठ आहे."* *"भावेंवीण देव नकळे निःसंदेह।* *गुरुवीण अनुभव कैसा कळे।।२।।"* जगात देव आहे ही माहिती वडील मंडळीनी सांगितली म्हणून कळली. कोणत्याही सामान्य मनुष्याने देव पाहिलेला नसतो. सुखाच्या प्रसंगी त्याला देवाची आठवण येत नाही आणि दुःखाच्या वेळी देवाने आपले वाईट केलं असे मनुष्य बिनदिक्कत सांगत असतो. खरेतर त्याने देव पाहिलेलाच नसतो... देवाची खरी प्रचिती फक्त सद्गुरू देऊ शकतात. मागील शतकात होऊन गेलेले स्वामी विवेकानंद यांना त्यांच्या गुरूंनी म्हणजे रामकृष्ण परमहंस यांनी अनुग्रह दिला आणि कालीमातेचे दर्शन घडवले. संत नामदेव महाराज म्हणतात, *"सद्गुरू वाचोनी नाम न ये हात | साधने साधीता कोटी गुणे ||१|| जैसा कांतेविन करणे संसार तैसा हा व्यवहार साधनाचा ||२|| जव सद्गुरू नाही केला भ्रतार | साधन विचार व्यर्थ गेला ||३|| नामदेव म्हणे सद्गुरू पासोनी | नाम घ्या जाणोनी नाना काही ||४||"* तर संत तुकाराम महाराज म्हणतात *"सद्गुरुवांचोनी सापडेना सोय। धरावे ते पाय आधी आधी।। आपणां सारिखे करिती तात्काळ। नाही काळवेळ तयालागी।। लोहपरिसाची नसाहे उपमा। सद्गुरु महिमा अगाध।। तुका म्हणे कैसे आंधळे हे जन। गेले विसरोनी ख-या देवा।।"* - संत तुकाराम महाराज जय जय रामकृष्ण हरि दास चैतन्य 8380019676 #🙏🌹श्री राम समर्थ 🌹🙏 #🙏भक्ती सुविचार📝 #🌻आध्यात्म 🙏 #🙏 संत ज्ञानेश्वर महाराज हरिपाठ 🙏